Trước đây nghi lễ nhảy lửa thường được tổ chức vào trung tuần tháng Giêng hàng năm. Tuy nhiên, trước nguy cơ bị mai một, những năm gần đây huyện Lâm Bình, đã có kế hoạch phục dựng lại nhằm bảo tồn giá trị văn hóa độc đáo này, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch Homestay trên địa bàn. Chính vì vậy, ngày nay, nghi lễ nhảy lửa đã được tổ chức mỗi khi có khách du lịch đến tham quan. Lễ nhảy lửa, được tổ chức ngay trên một khoảng sân rộng. Lúc này, thầy cúng chuẩn bị đồ lễ và bắt đầu nghi lễ cúng, xin phép tổ tiên, xin phép thần linh, cho dân làng được tổ chức trò chơi nhảy lửa. Trong suốt thời gian làm lễ cúng, các thành viên tham gia nhảy lửa ngồi bên cạnh tầy cúng, họ thay phiên nhau lấy que gõ liên tục vào chiếc đàn cho đến khi thần linh đồng ý cho nhảy lửa. Khi ngọn lửa bắt đầu yếu dần, chỉ còn lại đống than đỏ rực, cũng là lúc cơ thể của những người tham gia nhảy lửa bắt đầu rung lên. Thời điểm này báo hiệu họ sắp có sức mạnh, sắp có sự dũng cảm để nhảy vào những đám than hồng đang ở độ rực rỡ nhất, nóng bỏng nhất. Tiếng gõ đều đều của thanh tre trong tay thầy cúng mỗi lúc một thôi thúc, các động tác lắc lư của các chàng trai mạnh dần. Một nguồn năng lượng nào đó đưa bước chân của chàng trai lao vào giữa đám than đang cháy đỏ rực. Những bóng người rực hồng tàn than, liên tục nhảy như chạm khắc vào không gian đêm, một bức tranh lạ lùng và tuyệt đẹp. Những chàng trai người Pà Thẻn như đang trong cơn mê, họ nhảy múa với đôi chân trần của mình, trong đống lửa mà không hề có cảm giác bỏng rát hay sợ hãi.

Nghi lễ cúng trong lễ hội nhảy lửa

Lễ hội nhảy lửa, không chỉ là dịp để các chàng trai, thể hiện sức mạnh và lòng dũng cảm mà còn là một hoạt động văn hóa độc đáo mang bản sắc rất hoang sơ, huyền bí của dân tộc Pà Thẻn. Nhưng làm thế nào các chàng trai đi chân trần nhảy múa trên than lửa mà không hề bị bỏng rát, đầu tóc, quần áo cũng không hề bị cháy? Bí ẩn này vẫn đang là trăn trở của các nhà nghiên cứu khoa học và văn hóa.

Du khách thưởng thức lễ hội nhảy lửa

Có thể nói, tuy còn mang màu sắc tâm linh và huyền bí, nhưng lễ hội nhảy lửa truyền thống của dân tộc Pà Thẻn, là minh chứng cho sức mạnh, cho quá trình lao động, chế ngự thiên nhiên để sinh tồn và phát triển của con người. Đây không chỉ là ngày vui của bản làng người Pà Thẻn,  không chỉ có ý nghĩa gắn kết cộng đồng mà còn bảo lưu được rất nhiều giá trị văn hóa truyền thống từ đời này qua đời khác.