Chuyến du hành ngược sông Gâm lần này cứ khiến tôi nao nao nhớ về dòng sông trong xanh uốn lượn, luồn lách dưới những dãy núi đá vôi sừng sững thuở nào. Đôi bờ sông xanh thẫm cây rừng, thấp thoáng những ngôi nhà sàn trong sương. Còn nhớ lần chúng tôi ngược thượng nguồn sông Gâm bằng thuyền chở gạo của Công ty lương thực. Đến bến Đức Xuân, chúng tôi nghỉ lại đây. Bến đò Đức Xuân ngày ấy vui và nhộn nhịp như phố thị. Đêm, theo nhóm trai làng lội ven bờ sông Gâm chém cá ngủ trong những vạt rong rêu. Những con cá sông nướng trên than hồng thơm ngậy, nhâm nhi cùng rượu ngô thơm nức. Dọc đôi bờ thượng nguồn sông Gâm ngày ấy chỉ có vài ngôi làng nhỏ. Người dân trồng cấy trên những mảnh ruộng bậc thang. Giao thông đi lại rất khó khăn. Cuộc sống vẫn là tự cung tự cấp...

Núi Đá rơi và núi hai cô tiên trong lòng Hồ Sinh thái Na Hang - Lâm Bình.

Những hoài niệm về dòng sông ngày ấy bỗng như tan chảy vào mặt hồ mênh mang rộng lớn, xanh thắm màu trời màu cây. Từng đám mây trắng như bông đùa giỡn cùng sóng nước lao xao. Lái chiếc tàu chở khách tham quan Hồ thủy điện Na Hang, một chàng trai còn rất trẻ, thông thuộc địa hình. Anh bảo tàu sắp vượt qua thác Đầu đẳng. Khi chưa có hồ thủy điện, không thể bơi thuyền vượt qua con thác này. Rất nhiều hình thù kỳ vĩ, cảnh vật nên thơ hai bên bờ khu vực này, nay đã chìm sâu vài chục mét dưới mặt hồ. Tiếc! Nhưng bù lại, giờ ta có cả biển hồ rộng với vô vàn cảnh đẹp mà "seo phi" ở góc độ nào cũng rất độc đáo. Tàu giảm tốc độ để du khách chụp hình khu vực cọc Đăng Vài hay còn gọi cọc Vài (cọc buộc trâu của trời)...

Không thể diễn tả hết cảnh đẹp nơi này. Một không gian hoang sơ, kỳ vĩ. Rất nhiều dáng núi, góc sông mang vẻ đẹp hoang sơ, yên bình và thơ mộng. Mở tầm mắt nhìn bao quanh trùng trùng chín mươi chín ngọn núi nhấp nhô, hoành tráng như một vịnh Hạ Long giữa đại ngàn. Tôi đắm mình vào âm thanh ngân nga của núi rừng như tiếng đàn then tính tẩu. Bầu trời lồng lộng in bóng mây trắng bồng bềnh. Sâu thẳm dưới lòng hồ như vẫn còn đây cánh đồng bông thưở nào. Tôi chợt nghĩ, những huyền thoại về vùng đất nên được kể lại cùng những cảnh vật, ngôi làng, ruộng lúa, nương ngô và cuộc sống người dân đã từng ở nơi này. Nơi sâu thẳm dưới lòng hồ vẫn là ký ức của hàng trăm hộ dân đã làm nên văn hóa của đất này.