Để điệu Then, tiếng tính vang mãi!

Trong những ngày Xuân ấm áp này, được hòa mình vào cảnh sắc thiên nhiên giữa đại ngàn Lâm Bình và nghe làn điệu hát then, cọi cùng với những âm thanh ngọt ngào của tiếng tính, chắc chắn sẽ làm say đắm lòng người như muốn quên lối về. Những âm thanh trầm bổng của cây đàn tính quyện cùng điệu hát then ngọt ngào không chỉ là nét văn hóa truyền thống của người dân tộc Tày mà đã trở thành món ăn tinh thần, đi sâu vào tiềm thức mỗi người dân nơi đây, đặc biệt là đối với anh Hoàng Văn Huyên ở thôn Nặm Chá, xã Lăng Can, là người đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phong tặng danh hiệu: Nghệ nhân dân gian” trong năm 2020.

Từ thủa ấu thơ anh Hoàng Văn Huyên đã được nghe mẹ ru ngủ bằng những lời ru của đồng bào dân tộc Tày và nghe làn điệu hát then, đàn tính từ đài FM. Những làn điệu dân ca mộc mạc ấy đã đi vào tâm thức của anh như một phần máu thịt. Mê làn điệu hát then tính tẩu mà không có cách nào học được, vì trong vùng không có ai biết về cách làm và sử dụng cây đàn tính tẩu như thế nào. Năm 2001, anh Huyên bắt đầu tham gia biểu diễn các làn điệu hát lượn, cọi tại các cuộc liên hoan văn nghệ do xã, huyện tổ chức. Trong một dịp đi biểu diễn, cơ duyên đã đưa anh gặp được bác Thàm Ngọc Kiến công tác tại Đoàn nghệ thuật tỉnh Tuyên Quang và được bác tặng một cây đàn tính. Khi về nhà anh tự mày mò học theo băng đĩa, bằng cách tua đi, tua lại để nghe và lần ra những nốt nhạc. Đến năm 2005 anh được tham gia một lớp tập huấn hạt nhân văn nghệ cơ sở do Sở Văn hóa, Thể thao và Du Lịch tỉnh Tuyên Quang tổ chức, tại lớp học anh Huyên được cô giáo hướng dẫn một cách bài bản về hát then, đàn tính. Ngoài ra, anh còn tự tìm hiểu sâu hơn về then cổ của Tuyên Quang qua nghệ nhân dân gian Hà Thuấn ở xã Tân An, huyện Chiêm Hóa và bạn bè am hiểu về hát then ở các tỉnh lân cận. Nhờ chịu khó học hỏi, siêng năng luyện tập, đến nay anh Huyên đã biết thuần thục các làn điệu then tàng bốc, tàng nặm của tỉnh Tuyên Quang và nhiều làn điệu then cổ, then mới của các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn. 

Anh Hoàng Văn Huyên ( người cầm cây đàn tính) tham gia biểu diển tại điểm du lịch Homestay

Lo lắng các làn điệu dân ca của đồng bào dân tộc mình sẽ bị mai một và thực hiện  Nghị quyết TW5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, anh Huyên bắt đầu truyền dạy hát then, lượn, cọi cho mọi người không kể lứa tuổi. Từ năm 2009 đến nay, anh đã truyền dạy cho hơn 50 người, trong đó có những bạn trẻ đã tham gia biểu diễn làn điệu hát then tại liên hoan hát then trong tỉnh, toàn quốc và dành được giải cao. Hiện tại anh là chủ nhiệm Câu lạc bộ hát then, đàn tính xã Lăng Can và là thành viên của Câu lạc bộ hát then huyện Lâm Bình. Ngoài sự hiểu biết về các làn điệu hát then, anh còn tự làm đàn tính để phục vụ cho những người yêu thích hát then. Đối với anh Huyên, hát then giờ không chỉ là món ăn tinh thần để giải trí sau những ngày lao động vất vả, hay những buổi biểu diễn văn nghệ tại thôn bản, mà hát then, đàn tính còn giúp gia đình anh có thêm thu nhập từ việc đi biểu diễn, phục vụ khách du lịch tại các điểm du lịch cộng đồng Homestay và mở lớp dạy hát then, đàn tính. 

Với niềm đam mê về ca hát, đặc biệt là những lời ca, tiếng hát then gắn với cây đàn tính của đồng bào dân tộc Tày đã đưa anh đi nhiều miền của Tổ quốc và giúp anh đạt được nhiều thành tích cao trong các kỳ cuộc liên hoan hát then, đàn tính cấp tỉnh, cấp quốc gia như: Giải A tiết mục "Thâng Tân Trào" (Thăm Tân Trào) tại liên hoan hát then đàn tính toàn quốc lần thứ IV tại Lạng Sơn. Giải B liên hoan hát then tính tẩu tỉnh Tuyên Quang với tiết mục “Đường quân bjooc lạ”. Giải B tại liên hoan hát then tính tẩu toàn quốc tại Hà Giang với tiết mục “Tuyên Quang tươi đẹp”. Mùa xuân về, gia đình anh Huyên lại rộn rã vang lên những điệu hát Then đón mừng năm mới. Anh hát để gửi trao tâm tình cầu chúc cho mọi người, mọi nhà an khang thịnh vượng, mùa màng tốt tươi...

Thúy Phượng

Tin cùng chuyên mục